શનિવાર, 24 સપ્ટેમ્બર, 2022

ગુજરાતી ભાષામાં 'ણ' અક્ષરના શબ્દો:

એક નવું સંશોધન 

ગુજરાતી ભાષામાં 'ણ' અક્ષરના શબ્દો કેમ ભુલાવી દેવાયા?

  સામાન્ય રીતે બારાક્ષરી ભણતી વખતે તમે સાંભળ્યું હશે કે ગુજરાતી ભાષામાં 'ણ' અક્ષરથી શરુ થતો કોઈ શબ્દ નથી. મારા સંશોધનમાં એ ધ્યાનમાં આવ્યું છે કે ભગવદગોમંડલ કોશમાં 'ણ' થી શરુ થતા વીસ જેટલા શબ્દ આપેલા છે. એમાંથી એક બે- ને બાદ કરતાં બધા જ શબ્દો આજે પણ ઉપયોગમાં લઈ શકાય એવા છે. 

મધ્યકાલીન સાહિત્યમાં 'ણ' નો ભરપૂર ઉપયોગ થયો છે. એના વગર મધ્યકાલીન સાહિત્ય અધૂરું છે.'ણંદિ' શબ્દના તો ભગવદગોમંડલમાં અગિયાર જેટલા અર્થ આપેલ છે. એ પરથી સ્પષ્ટ થાય કે આ બધા જ શબ્દો ખૂબ મોટા પ્રમાણમાં પ્રયોજાતા હશે. તો હવે પ્રશ્ન એ થાય કે અર્વાચીનકાળમાં 'ણ' ના શબ્દોને શા માટે ભૂલાવી દેવાયા? આટલા શબ્દ ઉપલબ્ધ હતા તો નાના બાળકોની દેશીહિસાબની ચોપડી કે બારાખડીની ચોપડીમાં 'ણ' નો કોઈ શબ્દ કેમ ન ભણાવાયો?. નીચે આપેલા 'ણ' થી શરુ થતા શબ્દોમાંથી કોઈ પણ શબ્દ ભણાવી શકાય. 

મારું માનવું છે કે ક કમળનો ક...ન નદીનો ન... તો ણ ણગનો ણ....'ણગ' એટલે પર્વત એમ 'ણ' ને ભણાવવો જોઈએ. 

ણ: એક અક્ષર 
ણંગર: લંગર; હળ 
ણંગૂલ: પૂછડું 
ણંદ: સમુદ્ર 
ણંદણ: પુત્ર; વૃદ્ધિ; સમૃદ્ધિ 
ણંદણવણ: મેરૂ પર્વત ઉપરનું એક વન
ણંદા: પડવો, છઠ અને અગિયારસ એ ત્રણ તિથિના નામ; એક રાણીનું નામ 
ણંદાવ્રત: ચાર ઇંન્દ્રિય વાળો એક જાતનો જીવ ; નવ ખૂણા વાળો સાથિયો 
ણંદિ: આનંદ; પ્રમોદ; ઇચ્છા; અભિલાષા; ચાહના; ઇચ્છિત અર્થની પ્રાપ્તિ; એ નામનો એક દ્વીપ અને સમુદ્ર; એક ઝાડનું નામ; સમૃદ્ધિ 
ણંદીરુક્ખ: પીપળો 
ણઈ: નદી
ણઈવઈ: સમુદ્ર 
ણઉલ: નકુલ; પાંડવોનો સૌથી નાનો ભાઈ નકુલ 
ણકાર: ણ અક્ષર; ણ એવો ઉચ્ચાર 
ણકારાંત:  છેડે ણકારવાળું 
ણક્ક: નાક ; એક જાતનો મચ્છ 
ણગ: પર્વત 
ણગણ: બે માત્રાનો એક માત્રિક ગણ 
ણગર: શહેર 
ણગરાય: પર્વતોનો રાજા; મેરુ પર્વત 

ગુજરાતી સાહિત્ય
ગુજરાતી ભાષા